Historia, która inspiruje – dr Joanna Orzeł o mitach, edukacji i szlacheckiej codzienności

„Od dłuższego już czasu w przestrzeni publicznej, w najróżniejszych dziedzinach, słowo »ekspert« – moim zdaniem – oznacza coraz mniej, coraz częściej zaś głos mają osoby, które są promowane lub same siebie promują jako wszechwiedzące, jako dające sobie prawo do kształtowania opinii publicznej” – mówi dr Joanna Orzeł z Instytutu Historii UŁ w najnowszym wywiadzie prasowym, w którym opowiada między innymi o tym, jak postrzega popularyzację nauki.

Fot.: Bartosz Kałużny (UŁ)
Dr Joanna Orzeł podczas Big Book Festival. Fot.: Marcin Szumowski (Big Book Festival)

Książka jako zaproszenie do dalszych poszukiwań

W wywiadzie dr Joanna Orzeł rozwija refleksję nad rolą badacza w przestrzeni publicznej – nie tylko jako twórcy wiedzy, lecz także jako jej tłumacza i przewodnika. Inspiracją do rozmowy stała się napisana przez nią książka „My, Sarmaci. Mity i rzeczywistość szlachty Rzeczypospolitej”. To zarówno opowieść o szlachcie, jak i refleksja nad tym, jak przeszłość wpływa na nasze współczesne myślenie o państwie, społeczeństwie i tożsamości.

Według mnie dziś popularyzacja jest, obok edukacji, drugim filarem niesienia przysłowiowego kaganka oświaty. Często bowiem nabywanie wiedzy o przeszłości kończy się wraz z zakończeniem szkolnej edukacji

– wyjaśnia autorka książki i dodaje:  

Niektóre z podejmowanych przeze mnie kwestii są w powszechnej świadomości mało znane, inne to takie, o których wydaje nam się, że mamy wiedzę, a ta okazuje się jednak nie do końca zgodna z rzeczywistością lub ją koloryzująca.


Z rozmowy wyłania się obraz badaczki, która nie tylko zna źródła, ale potrafi je przekładać na język zrozumiały i inspirujący dla szerokiego grona odbiorców. Książka „My, Sarmaci…” jest zaproszeniem do refleksji i dalszych lektur. Każdy rozdział ma zachęcić czytelnika do samodzielnego zgłębiania tematu, konfrontowania wiedzy potocznej z faktami źródłowymi i odkrywania mniej znanych aspektów historii. Autorka podejmuje próbę obalenia popularnych mitów dotyczących szlachty i Rzeczypospolitej Obojga Narodów – zarówno tych utrwalonych w epoce nowożytnej, jak i współczesnych. Zwraca uwagę na mechanizmy idealizacji i deformacji obrazu przeszłości w świadomości społecznej.

Cały wywiad z dr Joanną Orzeł dostępny jest tutaj

Autorka opowiadała o swojej książce, goszcząc między innymi na Międzynarodowych Targach Książki w Warszawie i na Big Book Festival. Jesień przyniesie kolejne okazje do spotkań z dr Joanną Orzeł również w Łodzi: w Muzeum Tradycji Niepodległościowych w październiku i na Targach Książki w listopadzie, a także oczywiście w Instytucie Historii UŁ.

Nauka inspiruje – od badań do popularyzacji wiedzy

Więcej rozmów z badaczkami i badaczami Uniwersytetu Łódzkiego – nie tylko z zakresu historii – można znaleźć na naszym kanale „Nauka Inspiruje” na YouTubie. Znajdują się tam podcasty, wykłady i rozmowy z badaczami reprezentującymi różne dziedziny – od historii i literatury, przez socjologię i biotechnologię aż po sztuczną inteligencję.To przestrzeń, w której nauka spotyka się z ciekawością, a specjalistyczna wiedza zyskuje nowe, dostępne formy przekazu.

 

Materiał: na podstawie cytowanego artykułu Gazety Wyborczej
Redakcja: Agata Dawidowicz, Centrum Współpracy z Otoczeniem i Społecznej Odpowiedzialności Uczelni 
Zdjęcia: Bartosz Kałużny, Centrum Współpracy z Otoczeniem i Społecznej Odpowiedzialności Uczelni oraz Marcin Szumowski, Big Book Festival